|
Pałac w Czarnym Borze
Autor:
Thor°,
Data dodania: 2006-04-04 23:11:06,
Aktualizacja: 2006-04-04 23:11:06,
Odsłon: 5009
|
|
Od XVI - wiecznego dworu do współczesnego szpitala odwykowego
|
Kiedy w 1509 r. zniszczony został średniowieczny zamek Lubów (Liebenau) w Czarnym Borze, ówczesny właściciel wsi, Georg von Czettritz zbudował na prawym brzegu rzeczki Lesk nową siedzibę – renesansowy dwór. Był on pierwszą siedzibą pańską w miejscu dzisiejszego pałacu.
Wróćmy jednak do średniowiecza – ok. 1375 r. książę Bolko II świdnicki podarował zamek Liebenau synom Albrechta von Hackeborn, braciom Ulrichowi, Heinrichowi, Hansowi, Friedrichowi i Albrechtowi.
W II poł. XIV w. Czarny Bór i okolice otrzymał Nickel Bolze, a potem Puta Tschastalowitz. Ten ostatni, 24 listopada 1369 r., sprzedał całe dobra Hermannowi von Czettritz, rycerzowi dworu księżnej Agnieszki.
Warto wspomnieć, że Hermann był rycerzem zakonu krzyżackiego. Zginął na polu walki w 1372 r. i został pochowany w Malborku.
Po jego śmierci majątek odziedziczył bratanek, Ulrich von Czettritz.
W czasie, w którym rycerstwo polskie i litewskie walczyło z krzyżakami pod Grunwaldem, majątek w Czarnym Borze należał już do Anny von Landskron. Ona z kolei sprzedała w 1410 r. swoją posiadłość Peterowi Zedlitz z Maciejowej.
W 1436 r. dobra należały do Menlina Burgult.
14 lat później cały teren wraz z zamkiem, a potem także pałacem stał się własnością rodziny von Czettritz und Neuhaus. Do właścicieli z Czarnego Boru z tego rodu należeli m. in. Georg von Czettritz (1572 - 1633) i Georg Oswald baron von Czettritz und Neuhaus (1728 – 1796), generał armii pruskiej. Ten ostatni, ok. 1750 r. rozbudował pałac. W stosunkowo niedługim czasie rezydencja spłonęła. Pożar miał miejsce 4 maja 1775 r. Wraz z pałacem bezpowrotnie zginęło bogate archiwum zawierające m.in. dokumenty dotyczące zamku Lubów.
Pałac odbudowano w 1784 r. nadając mu styl barokowy.
Warto wspomnieć także że w 1731 r. w Czarnym Borze urodził się pruski minister finansów i minister kultury Carl Abraham baron von Zedlitz. Był synem starosty Karla Sigmunda i Evy Eleonore Elisabeth z domu baronówny von Czettritz und Neuhaus. Baron Carl od 1776 r. był członkiem Akademii Nauk, a następnie przewodniczącym Obercollegium Medicum.
Mieszkając w Berlinie w latach 1786 – 1790, organizował cotygodniowe salony, w których uczestniczyli uczeni, artyści i urzędnicy.
Ostatnie lata życia spędził na Dolnym Śląsku. Zmarł w Czerńczycach k. Świdnicy.
W 1833 r. jako właściciela wymienia się Otto Friedricha Conrada barona von Zedlitz und Neukirch. Kiedy baron zmarł w 1840 r., cały majątek odkupił jego zięć August Bernhard von Portatius. Kiedy i on zmarł, niepodzielną panią dóbr została wdowa po nim Fridoline Ottilie Emilie Henriette von Portatius, z domu baronówna von Zedlitz.
Od grudnia 1851 r. Czarny Bór należał do starszego ziemskiego, późniejszego starosty powiatu kamiennogórskiego Hansa von Portatius. Tenże, 28 czerwca 1893 r., utworzył fideikomis z siedzibą w Czarnym Borze.
Ostatnim właścicielem majątku z rodziny von Portatius był rotmistrzHans Bernhard, który zmarł 31 maja 1942 r. w Berlinie, ale został pochowany w Czarnym Borze.
W kilkanaście lat po II wojnie światowej w pałacu umieszczono, funkcjonujący do dzisiejszego dnia, Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Lecznictwa Odwykowego dla Osób Uzależnionych od Alkoholu.
W 1963 r., za zgodą ówczesnego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, ośrodek przeprowadził samodzielny remont pałacu obejmujący wnętrza, przeróbkę instalacji c.o. oraz zewnętrzne elewacje. W 1974 r. elewacje zostały pomalowane, a zachowana kamieniarka oczyszczona.
W chwili obecnej pałac znajduje się w dobrej kondycji i nadal jest użytkowany przez szpital.
Do ośrodka należy także jedna z dwóch oficyn. Druga, po remoncie mieści prywatne mieszkania. Zachował się także, pochodzący z poł. XVIII w. spichlerz pałacowy. Obecnie chyba nie jest wykorzystywany.
Źródło :
R. M. łuczyński - artykuł „Pałac na skraju wsi” – Miesięcznik SUDETY, nr 2/47/ luty 2005
|
zdjęcia : ropucha, thor
opracowanie : thor / www.wroclaw.dolny.slask.pl
|
